24 آذر 1388 / 27 ذی الحجة 1430 / 15 دسامبر 2009

شيخ محمود شلتوت، عالم بزرگ ديني مصر، در سال 1271 ش (1892 م) در مصر به دنيا آمد. در 14 سالگي در مركز ديني علمي اسكندريه به تحصيل پرداخت و در 18 سالگي، گواهينامه تحصيلي دانشگاهي گرفت. وي سپس در اسكندريه به سمَتِ مدرس ديني برگزيده شد و در سال 1306 ش (1927 م) به قسمت عالي دانشگاه الازهر منتقل گرديد. شيخ شلتوت، چندي بعد عضو هيأت فتوا شد و در دانشكده شريعت، مقام بزرگي يافت. او در سال 1327 ش (1958 م) به رياست دانشگاه بزرگ اسلامي الازهر مصر برگزيده شد و خدمات فراواني انجام داد. از جمله اقدامات مهم شيخ شلتوت در زمان رياست در الازهر اين بود كه پس از مكاتبه‏هاي متعدد با آيت‏اللَّه العظمي بروجردي، مرجع بزرگ تقليد شيعيان، مذهب شيعه اِثني عَشَري را به رسميت شناخت. او عمل به موازين مذهب شيعه را همانند يكي از مذاهب اربعه، جايز دانسته و به مذهب شيعه به عنوان يكي از مذاهب بزرگ اسلامي، در دانشگاه الازهر، كرسي تدريس اختصاص داد. شيخ شلتوت علاوه بر رياست الازهر و تدريس، داراي مقام اِفتا بود و همچنين كتب متعددي به رشته تحرير درآورد. الاسلامُ عَقيدةٌ و شريعَه، دَعوةُ المُحمديه، القتال في الاسلامِ، فِقه القُرآن و المُقارِنَةِ بين المذاهِب از جمله تاليفات ايشان است. سرانجام شيخ محمود شلتوت، در سال 1342 ش (1963 م) در 72 سالگي درگذشت و به سراي باقي شتافت.
در روز بيست و چهارم آذرماه 1361ش، بيانيه 8 ماده‏اي حضرت امام خميني(ره) بنيانگذار جمهوري اسلامي ايران خطاب به قوه قضاييه و ارگان‏هاي اجرايي كشور صادر شد. ايشان در اين پيام، درباره لزوم اسلامي نمودن تمام سازمان‏هاي دولتي به ويژه دستگاه‏هاي قضايي و جانشين نمودن احكام الهي در نظام جمهوري اسلامي به جاي احكام طاغوتي رژيم سابق، تذكراتي به همه متصديان امور دادند. مهم‏ترين بخش‏هاي فرمان هشت‏ماده‏اي حضرت امام شامل اين موارد بود: تهيه قوانين شرعي و تصويب و ابلاغ آنها با دقت و سرعتِ لازم، رسيدگي به صلاحيت قضات و دادستان‏ها و دادگاه‏ها، صدور احكام اسلام در دادگاه‏ها با قدرت و استقلال و بدون مسامحه و تعويق، عدم احضار يا توقيف افراد بدون حكم قاضي طبق موازين شرع، عدم ورود به محل زندگي يا كار مردم و تجسُّس در امور آنان به هر نحو ممكن، برخورد قاطع در رابطه با توطئه‏ها و گروهك‏هاي مخالف اسلام و نظام جمهوري اسلامي، عدم تصرف در اموال مردم مگر به حكم حاكم شرع پس از بررسي دقيق، پي‏گيري دقيق موارد فوق و برخورد با ماموران اجرايي متخلّف.
« ابوبكرخطيب» ازعلما و محدثان نام آور و صاحب كتاب تاريخ بغداد درگذشت. او درنقل اخبارو روايت احاديث و انتقال اسناد ازبزرگان عهد خود بشمارمي‎‏رفت. بطوريكه خطابت دارُ السّلام بنام او صادرشد و به لقب خطيبي دست يافت. «كتابهاي جامع اخلاق الرّاوي و آدابُ السّامع » ازجمله آثاراوست.
ميرزا عبدالله مايل توسيركاني شاعرايراني بدنيا آمد. مايل توسيركاني بعد ازتحصيل ادبيات و علوم متفرقه همزمان با دوران مشروطه تحصيلات خود را درزمينه علوم جديد آغازكرد. او مدتي سردبيرروزنامه ستاره ايران بود و دراين مدت ازنويسندگاني چون يغمايي علاوه برمقاله، يادداشتهاي سياسي، اجتماعي و ادبي درروزنامه چاپ و منتشرمي‎كرد. اما عمده شهرت مايل توسيركاني بواسطه اشعارزيباي اوست. ازاو ديوان شعري باقيست.
دعوت عباسيان به قيام عليه امويان در ابتدا سري بود و آنان مردم را به اين نويد مي‏دادند كه پس از پيروزي، يكي از اولاد پيامبر(صلّی الله علیه و آله و سلّم) را به خلافت برمي‏گزينند. مردم نيز از روي علاقه به اهل بيت، با آنان همكاري كرده و به كمك ابومسلم خراساني ،قيام بر ضد امويان شكلي جدي و فراگير گرفت. سرانجام جنگي بين عبداللَّه بن علي، عموي سفاح و مروان حمار، آخرين خليفه‏ي بني اميه روي داد كه با قتل مروان، حكومت غاصب هزار ماهه‏ي امويان سرنگون گرديد. از آن پس خاندان ظالمي ديگر بر مسلمانان حاكم شد كه حكومت آنان بيش از پنج قرن به طول انجاميد.
طغرل كه فرمانده‏ي ده هزار تن از جنگاوران سلجوقي بود از ماوراءالنهر به خراسان آمد و از سلطان مسعود غزنوي خواست كه به داخل ايران مهاجرت نمايد. سلطان مسعود مانع اين كار شد ودر اثر جنگي كه بين آن‏ها روي داد، سلطان غزنوي شكست خورد و طغرل در 429 ق وارد نيشابور گرديد. طغرل كه مؤسس سلسله‏ي سلجوقي به شمار مي‏رود، پس از استقرار سلطنت خود به گرگان و طبرستان يورش برد و آن ولايات را از آخرين پادشاه آل زيار گرفت و به مُلكِ خويش افزود.
شيخ مصلح الدين سعدي شيرازي، شاعر و استاد بزرگ شعر ونثر فارسي، پس از گذراندن مقدماتِ علوم ادبي و ديني در زادگاهش، شيراز، در جواني به بغداد رفت و در مدرسه‏ي نظاميه‏ي آن به آموختن علوم متداول آن دوران پرداخت. پس از تحصيل به سرزمينهاي شام، فلسطين، حجاز و روم و كشورهاي ديگر مسافرت كرد و با جوامع مختلف آشنا گرديد. سعدي در طي اين سفرها، باكمك ديده‏ها و شنيده‏هايش به همراه قريحه‏ي شاعري، به سرودن اشعاري زيبا و ماندني پرداخت. وي سپس به شيراز بازگشت و به تأليف و تصنيف منظومه‏هاي پندآموز كه نتيجه‏ي سي سال تجربه، جهانگردي و مردم‏شناسي بود، دست زد. سعدي در سال 655 ق اثر بزرگ اخلاقي و تربيتي خود به نام بوستان را سرود و در 656 ق گلستان، يكي از شيواترين كتاب‏هاي نثر فارسي را تدوين كرد كه در ضمن آن، از اشعار فارسي و عربي نيز استفاده شده است. همچنين ديوان سعدي و مجالس پنج گانه نيز از اوست. مدفن سعدي در شيراز، ميزبان خيل علاقه‏مندان زبان وادب فارسي از سراسر دنياست. سعدي به همراه فردوسي و حافظ، يكي از سه شاعر بسيار بزرگ و بلامنازع زبان و ادب فارسي است. در سخنِ او، غزل عاشقانه، آخرين حَدِّ لطافت و زيبايى را درك كرده و لطيف‏ترين معاني در ساده‏ترين و فصيح‏ترين و كامل‏ترين الفاظ آمده است. در حكمت و موعظه و ايراد حِكَم و امثال از هر شاعر پارسي‏گوي، موفق‏تر است و نثر مزّين و آراسته و شيرين و جذابِ او در گلستان، بهترين نمونه‏ي نثرهاي فصيح پارسي است. سعدي به سبب تقدُّم در نثر و نظم، از قرن هفتم به بعد، همواره مورد تقليد و پيروي شاعران و نويسندگانِ فارسي گوي ايران و خارج از ايران بوده است.
دوران سلطه و نفوذ اسپانيا برسرزمين صحراي غربي خاتمه يافت و نيروهاي استعماري مجبور به ترك خاك اين كشور شدند. اسپانيايي ها از سال1884ميلادي نزديك به يك قرن بعد، انقلابيون صحرا با تشكيل گروههاي مبارز استقلال طلب اولين حمله چريكي را به مواضع اسپانيا آغاز كردند. به دنبال آن جبهه پوليساريو از اتحاد گروههاي مبارز صحرا بوجود آمد و بدين ترتيب مبارزات مردم صحرا با استعمارگران اسپانيايي و متجاوزان اروپايي ابعاد گسترده تري يافت. سرانجام اسپانيايي ها پس ازقتل عام مكرر مردم صحرا با تعيين يكساله يعني تا پايان فوريه 1976ميلادي اقدام به ترك خاك صحراي غربي كردند. چند روز پس از خروج كامل قواي اسپانيا ازصحرا، جبهه پوليساريو اين كشور را به نام جمهوري دمكراتيك عربي صحرا مستقل اعلام كرد.
يك سال پس از كشف سواحل آرژانتين در امريكاي جنوبي توسط دريانوردان اسپانيا، اولين گروه مهاجر اسپانيايي وارد اين سرزمين شدند و به اين ترتيب، در نيمه دسامبر 1516م دوران سلطه چهارصد ساله اسپانيا بر آرژانتين آغاز شد. سلطه استعماري اسپانيا بر آرژانتين در سال 1916م به دنبال قيام مردم اين كشور پايان يافت. (ر.ك: 25 مه)
هانْري بِكْرِل، فيزيك‏دان معروف فرانسوي در 15 دسامبر 1852م در پاريس به دنيا آمد. وي پس از طي تحصيلات خود، به استادي فيزيك دست يافت و به تدريس در اين رشته پرداخت. پس از كشف اشعه ايكْسْ توسط ويلْهِلمْ رونْتْگِن، فيزيك‏دان بزرگ آلماني، بِكْرِل به اين فكر افتاد كه آيا ممكن است اجسامي وجود داشته باشند كه تحت تأثير نور ساده، اشعه ايكس ساطع كنند. لذا به آزمايش پرداخت و پس از تحقيقات فراوان، دريافت كه اورانيوم اين اشعه نامرئي را از خود صادر مي‏كند. او به زودي كشف كرد كه اين تشعشعِ تقريباً فناناپذير مي‏تواند نه تنها در كاغذ سياه، بلكه به داخل فلزات نيز نفوذ نمايد. بكرل چيز كاملاً جديدي كشف كرده بود كه در آن هنگام آن را اشعه بِكْرِل ناميد اما كمي بعد در دوم مارس 1896م تحت عنوان راديواكتيويته مشهور شد. پرتوهاي شگفت‏انگيزي كه هانري بكرل براي اولين بار در اورانيوم مشاهده كرد ناشي از خرد شدن ذرات بود. وقتي كه به اندازه كافي ذراتي از اتم اورانيوم جدا گرديد، اتم جدا شده، ديگر اورانيوم نبود، بلكه پس از گذراندن چند مرحله، تبديل به اتم راديوم مي‏شد. اين جريان خرد شدن ذرات هرگز باز نمي‏ايستد و پس از آن به پلونيوم و سپس به سرب تبديل مي‏شود. بكرل در ادامه كار خود، در 30 ژوئن 1896م براي اولين بار موفق به كشف عناصر راديو اكتيويته اورانيوم شد و شهرتش فزوني گرفت. او در نهايت ثابت كرد كه اورانيوم از خود پرتوهايى مي‏پراكَنَد و اين پرتوها مانند پرتوهاي برق مي‏باشند. كشف بكرل، دانشمندان شيمي را بر آن داشت تا به ياري آزمايش‏هاي ديگر، ماهيت اين پرتوها را دريابند. تلاش‏هاي بكرل باعث شد تا در سال 1903م به همراه ماري و پيركوري، جايزه نوبل را دريافت كند. وي در اواخر عمر به رياست آكادمي علوم فرانسه انتخاب شد و سرانجام در 25 اوت 1908م در 56 سالگي درگذشت.
كمك به پناهندگان در سطح بين‏المللي، براي اولين بار در سال 1921م آغاز شد و با آغاز جنگ جهاني دوم، اولين كارگزاري مهم بين‏المللي براي پناهندگان و آوارگان در نهم نوامبر 1943م تأسيس گرديد. اهداف اين مؤسسه شامل امداد، نگهداري و مددياري و در نهايت، بازگرداندن اتباع دولت‏هاي عضو سازمان ملل متحد كه در نتيجه جنگ آواره شده بودند، مي‏شد. اما تعدادي از اين آوارگان يا به علت از دست دادن كليه پيوندهايشان با كشور اصلي خويش و يا به علت تغيير اوضاع سياسي كشورشان مايل به بازگشت به وطن نبودند. اين مردم و پناهندگانِ دوره جنگ و قبل از آن كه هنوز اسكان داده نشده بودند، هسته اصلي مسئله پناهندگان اروپا را در دوره بعد از جنگ جهاني دوم تشكيل مي‏دادند كه بيش از يك ميليون و شش‏صد هزار نفر تخمين زده مي‏شدند. از اين رو، پس از پايان جنگ جهاني دوم، سازمان بين‏المللي پناهندگان موسوم به "آيرو" به وجود آمد و اساسنامه آن در 15 دسامبر 1946م به تصويب مجمع عمومي سازمان ملل متحد رسيد. پس از آن كميسيون تداركاتي آيرو تأسيس شد و از ژوئيه 1947م، وظايف و فعاليت‏هاي خود را آغاز كرد. 3 سال پس از تصويب اساسنامه آيرو، مجمع عمومي سازمان ملل نام آن را به كميسارياي عالي پناهندگان ملل متحد تغيير داد و اين نهاد از اول ژانويه 1951م، كار خود را با تحولي ديگر آغاز نمود.(ر.ك: 1 ژانويه)
/س